کار در ارتفاع در سالهای اخیر با توجه به رشد شهرسازی و ساختمانهای مرتفع، تبدیل به یکی از مهمترین موضوعات در حوزه صنعت، نظارت، و مشاغل خطرناک شده است. سمپل تعمیر فسادهها، شستشوی آنها و انواع عملیاتهای مرتبط با ساختمانها روزبهروز نیازمند انجام فرآیندهایی در منطقههای غیرقابل دسترس شدهاند. اما یک نکتهی حائز اهمیت وجود دارد: آیا این نوع کار برای تمام افراد مناسب است؟ یا میتوان افرادی را شناسایی کرد که انجام کار در ارتفاع برایشان ممنوع است؟
در این مقاله، قرار است با موانع، محدودیتها و دلایلی که برخی افراد نباید عملیاتهای مرتبط با کار در ارتفاع را انجام دهند بیشتر آشنا شویم. علاوه بر زمان مراقبت و رعایت نکات ایمنی، آگاهی از کسانی که منع انجام این مشاغل هستند، میتواند از حوادث ناگوار جلوگیری کرده و نیروی انسانی و داشتههای یک سازمان را محفوظ نگه دارد.
کار در ارتفاع چیست و چه اهمیتی دارد؟
کار در ارتفاع به هرگونه فعالیت یا شغلی گفته میشود که در آن فرد در فاصلهای از سطح زمین یا یک محیط ایمن قرار دارد که احتمال سقوط و آسیبدیدگی وجود دارد. این فاصله میتواند در ساختمانهای بلند، دکلهای مخابراتی، پلها، سدها و حتی روی سطوح شیبدار و غیر ایمن باشد. فعالیتهایی مثل شستشوی نما، رنگآمیزی سطوح بلند، نصب تجهیزات صنعتی، انجام تعمیرات در ارتفاع و بازرسیهای فنی از جمله مشاغل رایج در این حوزه هستند.
اهمیت کار در ارتفاع
کار در ارتفاع به دلیل رشد شهرنشینی و نیاز به ساخت و نگهداری سازههای بلند از اهمیتی ویژه برخوردار است. این فعالیتها علاوه بر نقش حیاتی خود، به نگهداری و طول عمر ساختمانها و سایر سازهها کمک کرده و نقش مهمی در بهداشت محیطی و زیباسازی شهرها دارند.
روشهای انجام امور در ارتفاع
انجام کار در ارتفاع نیازمند استفاده از روشها و ابزارهای مناسب است تا علاوه بر حفظ ایمنی افراد، کارها به بهترین نحو ممکن انجام شود. در گذشته برای انجام چنین کارهایی روشهای سنتی مانند داربست و بعدها کلایمر و بالابر مکانیکی مورد استفاده قرار میگرفتند. اما در سالهای اخیر، با پیشرفت تکنولوژی و تغییر نیازها، روش کار با طناب در ارتفاع یا راپل به عنوان روشی سریع، کمهزینه و مطمئن جایگزین سایر روشها شده است.
پس روش های انجام کار در ارتفاع عبارتند از:
- استفاده از داربست
- استفاده از کلایمر
- استفاده از بالابر
- استفاده از طناب یا راپل
در این مقاله تمرکز و حرف های ما و منظور ما از کار در ارتفاع همان روش راپل یا طناب است. در واقع بررسی می کنیم که کار در ارتفاع با طناب برای چه افرادی ممنوع است.
افرادی که نباید کار در ارتفاع انجام دهند
کار در ارتفاع به دلیل ماهیت خطرناک و حساس خود نیازمند سلامت جسمی، روانی و مهارتهای خاص است. از این رو، همه افراد نمیتوانند این نوع فعالیتها را انجام دهند.
شناسایی افرادی که به دلیل شرایط خاص خود صلاحیت کار در ارتفاع را ندارند، از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ چرا که این کار میتواند با کوچکترین اشتباه، منجر به حوادث جدی و حتی جبرانناپذیر شود. در ادامه به افرادی اشاره خواهیم کرد که نباید تحت هیچ شرایطی اقدام به انجام کار در ارتفاع کنند.
چنانچه موارد زیر برای شما صدق نمی کند شما واجد شرایط انجام کار در ارتفاع بوده و می توانید در شرکت نماسازان پیشرو مشغول کار شوید. در این صورت حتما مقاله استخدام راپل کار ما را مطالعه نمایید.
1. افراد دارای مشکلات جسمانی
کار در ارتفاع نیازمند توانایی و آمادگی جسمانی مناسب است. افرادی که دچار بیماریهای مزمن یا اختلالات جسمی خاص هستند، نباید به این کار اقدام کنند. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- بیماریهای قلبی و عروقی: این افراد در ارتفاع ممکن است دچار حمله قلبی یا ضعف شدید شوند.
- سرگیجه و اختلال در تعادل: یکی از مهمترین موانع کار در ارتفاع، ناتوانی در حفظ تعادل و کنترل موقعیت فیزیکی است.
- مشکلات بینایی و شنوایی: اختلالات بینایی یا شنوایی میتواند باعث عدم تشخیص خطرات محیطی شود و ریسک حوادث را بالا ببرد.
- مشکلات عضلانی و اسکلتی: انجام کار در ارتفاع نیازمند قدرت بدنی مناسب و تحرک بالا است؛ افرادی که دچار آسیبهای عضلانی، استخوانی یا مشکلات حرکتی هستند، توانایی لازم را برای این کار ندارند.
2. افراد مبتلا به بیماریهای روانی و اضطراب
سلامت روانی نقش کلیدی در موفقیت و ایمنی کار در ارتفاع دارد. افرادی که به بیماریهای روانی مبتلا هستند، نمیتوانند تمرکز و کنترل لازم را در ارتفاع حفظ کنند. این موارد شامل:
- فوبیای ارتفاع (آکروفوبیا): ترس شدید از ارتفاع موجب کاهش تمرکز و تصمیمگیری درست میشود.
- اختلالات اضطرابی: شرایط روانی ناپایدار میتواند منجر به استرس زیاد و بروز رفتارهای غیرکنترلشده در ارتفاع شود.
- افسردگی یا مصرف داروهای آرامبخش: مصرف برخی داروها باعث خوابآلودگی و کاهش واکنشهای سریع میشود که خطرساز است.
3. افرادی با مصرف مواد مخدر، الکل یا داروهای خاص
استفاده از مواد مخدر، مشروبات الکلی یا داروهایی که بر روی هوشیاری و تعادل فرد تأثیر منفی میگذارند، فرد را از انجام کار در ارتفاع منع میکند. این موارد منجر به:
- عدم هماهنگی حرکات
- کند شدن واکنشهای عصبی و عضلانی
- کاهش تمرکز و تصمیمگیری نادرست
4. افراد بدون آموزش و مهارتهای لازم
کار در ارتفاع نیازمند آموزشهای فنی و مهارتهای خاص است. افرادی که آموزشهای اصولی و عملی مانند استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی، تکنیکهای حرکت و حفظ تعادل را ندیدهاند، نباید به این کار اقدام کنند. برای کار به عنوان یک راپل کار حتما باید دوره های این کار را گذرانده باشید و بعد شروع به کار نمایید.
حال اینکه شغل راپل چیست و راپل کار یعنی چه را در مقاله های مربوطه و سرچ در سایت ما می توانید مطالعه نمایید.
5. افراد زیر سن قانونی یا سالخورده
قوانین ایمنی کار در بسیاری از کشورها مشخص کرده که افراد زیر ۱۸ سال مجاز به انجام کارهای در ارتفاع نیستند. همچنین افراد سالخورده و بالای سن مشخص (مانند ۵۵ یا ۶۰ سال)، به دلیل تحلیل توان جسمانی و احتمال بالای بروز مشکلات سلامت، باید از این فعالیتها اجتناب کنند.
راههای ارزیابی توانایی افراد برای کار در ارتفاع
ارزیابی توانایی افراد برای انجام کار در ارتفاع، فرآیندی ساختارمند و اصولی است که هدف آن سنجش قابلیتهای فرد برای مواجهه با چالشهای کار در شرایط حساس و خطرناک است. این ارزیابیها نه تنها به تشخیص صلاحیت فرد برای کار کمک میکند، بلکه با جلوگیری از ورود افراد نامناسب، از وقوع حوادث غیرمترقبه جلوگیری مینماید.
تفاوت مهم این بخش با بررسی “افرادی که نباید کار در ارتفاع انجام دهند”، در نحوه اجرای آزمونها، سنجش مهارتها و رویکرد مثبت آن برای ارتقاء استاندارد ایمنی کارکنان است. در ادامه با روشهای کلیدی برای ارزیابی این تواناییها آشنا خواهیم شد.
1. ارزیابی مهارتهای فنی و عملی
تواناییهای فنی برای کار در ارتفاع یکی از ارکان مهم ارزیابی است و شامل آزمونهای مهارتی مشخص و مبتنی بر وظایف واقعی کار میشود:
- آزمون کار با تجهیزات تخصصی: فرد باید تسلط لازم برای استفاده صحیح از تجهیزات کار در ارتفاع مانند هارنس، طناب، لنیارد، سیستمهای حفاظتی و بالابرها را نشان دهد. اجرای این آزمونها در کارگاههای آموزشی و شبیهسازیشده انجام میشود.
- تمرین سناریوهای شبیهسازیشده: بهعنوان مثال، تعلیق در ارتفاع، صعود و فرود با طناب یا راهاندازی سیستمهای حفاظتی در ارتفاع به صورت عملی سنجیده میشود تا میزان مهارت فرد در موقعیت واقعی مشخص گردد.
- تست عملکرد در شرایط چالشبرانگیز: بررسی توانایی کارکنان برای انجام کار در شرایط خاص مانند باد ملایم، محیط های تنگ یا سطوح شیبدار بهعنوان سنجش واقعی مهارتهای فرد انجام میشود.
2. معاینات پزشکی دقیق و هدفمند
برخلاف بخش “ممنوعیت برای برخی افراد”، در اینجا هدف اطمینان از آمادگی جسمانی کامل فرد برای اجرای وظایف محوله است:
- معاینات تنفسی و قلبی عروقی: بررسی اکسیژنرسانی بدن و عملکرد قلب برای تضمین استقامت بدنی هنگام انجام کارهای فیزیکی سنگین و تعلیق در ارتفاع.
- تستهای انعطافپذیری و قدرت عضلات: بررسی میزان آمادگی عضلات پا، کمر و بازو که نقش کلیدی در حفظ تعادل و جابهجایی دارند. این آزمونها میتوانند شامل تستهای انعطافپذیری، پرش و نگهداری وزن بدن باشند.
- بررسی قدرت واکنش و هماهنگی حرکتی: سرعت عمل فرد در واکنش به خطر یا نیاز به تعادل مجدد با تمرینهایی مثل حرکت سریع روی سطوح خاص سنجیده میشود.
3. ارزیابی تحمل فشار و مدیریت استرس
کار در ارتفاع محیطی پر از چالش و استرسزا دارد. بررسی توانایی فرد در مدیریت موقعیتهای دشوار بسیار حائز اهمیت است:
- آزمون تحمل موقعیتهای دشوار: ایجاد سناریوهایی نظیر کار بر روی سطوح غیرثابت یا نیاز به تصمیمگیری سریع و مشاهده واکنش فرد برای کنترل اضطراب.
- تست تمرکز در شرایط خاص: انجام وظایف جزئی و نیازمند دقت بالا در محیطی شبیه به موقعیت کاری واقعی. این تستها برای اطمینان از توانایی تمرکز در حین کار طراحی شدهاند.
4. ارزیابی دانش و آگاهی ایمنی فرد
فرد قبل از کار در ارتفاع باید بهطور دقیق اصول ایمنی را درک کرده و به کار گیرد. این ارزیابی بر آموزشهای پیشین و میزان تسلط به دانش فنی متمرکز است:
- تستهای تئوری ایمنی: فرد باید با اصول اولیه پیشگیری از سقوط، خطرات کار در ارتفاع و روشهای نجات آشنا باشد و در آزمونهای تئوری عملکرد مناسبی از خود نشان دهد.
- ارزیابی آشنایی با تجهیزات ایمنی: سنجش توانایی فرد در شناسایی و استفاده صحیح از تجهیزات مانند انواع طناب، کارابین و اتصالات مورد نیاز.
- دانش کار در شرایط محیطی مختلف: افراد باید آگاهی لازم درباره کار در شرایط باد، رطوبت و تغییرات جوی را نشان دهند و برای اتخاذ تدابیر مناسب آماده باشند.
5. ارزیابی توان تصمیمگیری و واکنش سریع
یکی از مهارتهای مهم کار در ارتفاع، توانایی در تصمیمگیری و واکنش سریع به خطرات پیشبینینشده است. این موارد شامل:
- اجرای آزمونهای شبیهسازی موقعیت اضطراری: فرد در شرایط اضطراری مانند قطع ناگهانی طناب یا بیثبات شدن سازه باید واکنشهای مناسب و سریع از خود نشان دهد.
- تست تصمیمگیری سریع در شرایط پیچیده: ایجاد چالشهای عملی و مشاهده نحوه پاسخگویی فرد در برابر خطرات احتمالی.
عواقب نادیده گرفتن محدودیتها در کار در ارتفاع
کار در ارتفاع یکی از خطرناکترین فعالیتهایی است که در صنایع مختلف، از ساختوساز و نفت و گاز گرفته تا تعمیرات ساختمانی و نصب تجهیزات، انجام میشود. رعایت نکردن محدودیتها و دستورالعملهای ایمنی در این حوزه میتواند پیامدهای جبرانناپذیری داشته باشد که بر جان افراد، عملکرد پروژه و وضعیت اقتصادی سازمان تأثیر میگذارد. در این مقاله، به بررسی عواقب نادیده گرفتن محدودیتها در کار در ارتفاع میپردازیم.
خطرات جانی
یکی از جدیترین عواقب رعایت نکردن دستورالعملهای ایمنی در کار در ارتفاع، خطرات جانی است. سقوط از ارتفاع یکی از شایعترین علل مرگ و میر و جراحات جدی در محیط های کاری است. این حوادث میتوانند منجر به:
- مرگ کارکنان
- آسیبهای شدید جسمی مانند شکستگیها، آسیبهای نخاعی و معلولیت دائمی
- ایجاد ترس و استرس در میان سایر کارکنان شوند.
عواقب مالی و اقتصادی
حوادث ناشی از نادیده گرفتن محدودیتهای ایمنی در کار در ارتفاع میتوانند هزینههای سنگینی را بر سازمان تحمیل کنند. این هزینهها شامل موارد زیر میشود:
- هزینههای درمان و جبران خسارتهای کارکنان آسیبدیده
- هزینههای ناشی از توقف پروژه و تأخیر در تحویل کار
- پرداخت جریمههای قانونی و مواجهه با دعاوی حقوقی
- افزایش نرخ بیمههای کاری
آسیب به اعتبار سازمان
وقوع حوادث ناشی از رعایت نکردن استانداردهای ایمنی، بهویژه در کار در ارتفاع، میتواند اعتبار سازمان و آن شرکت راپل را به شدت خدشهدار کند. مشتریان و شرکای تجاری ممکن است اعتماد خود را به سازمان از دست بدهند و این مسئله میتواند تأثیرات منفی بر روابط تجاری و آینده حرفهای شرکت داشته باشد.
پیامدهای روانی
حوادث مرتبط با کار در ارتفاع معمولاً تأثیرات روانی عمیقی بر کارکنان و مدیران دارند. این پیامدها شامل موارد زیر است:
- ایجاد ترس و اضطراب در میان کارکنان دیگر، که میتواند بهرهوری آنها را کاهش دهد.
- فشار روانی بر مدیران و مسئولان ایمنی برای جلوگیری از تکرار حادثه.
- ایجاد احساس گناه در میان افرادی که ممکن است مسئول مستقیم حادثه نباشند، اما بهطور غیرمستقیم دخیل بودهاند.
5. مشکلات قانونی و حقوقی
نادیده گرفتن محدودیتها در کار در ارتفاع میتواند منجر به مشکلات حقوقی جدی شود. بسیاری از کشورها قوانینی سختگیرانه در زمینه ایمنی کار در ارتفاع دارند. در صورت وقوع حادثه، سازمانها ممکن است با موارد زیر مواجه شوند:
- جریمههای سنگین از سوی مراجع قانونی
- تعلیق یا لغو مجوز فعالیت
- دعاوی حقوقی از سوی کارکنان آسیبدیده یا خانواده آنها
سخن پایانی برای شمایی که علاقه به کار در ارتفاع دارید
چنانچه به کار در ارتفاع علاقه دارید تنها نترسیدن از ارتفاع و بلندی کافی نیست. اگر در جایی مشاهده کردید که راپل کارها از ساختمان ها معلق هستند و به کار مشغول اند و خوشتان آمده است باید دارای شرایط مختلفی باشید.
درست است که قیمت راپل و راپل کاری نسبت به برخی از کارهای دیگر بهتر است اما باید واجد شرایطی باشید. با خواندن مطالبی که در این نوشته بود می توانید تا حدی به این آگاهی برسید که آیا می شود وارد این شغل شوید یا خیر.
شرکت نماسازان پیشرو با داشتن 5 شعبه و به عنوان یکی از بزرگترین شرکت های حال حاضر ایران در همه فصول آماده جذب افراد علاقه مند به کار در ارتفاع و واجد شرایط خواهد بود.